Ένας μεσογειακός κυκλώνας είναι πολύ πιθανό να δημιουργηθεί στο Ιόνιο Πέλαγος την ερχόμενη Παρασκευή και να επιφέρει δραματική αλλαγή του καιρού μέσα σε 12 ώρες, πάνω από τις περιοχές τις οποίες θα επηρεάσει.

Αυτό το μετεωρολογικό φαινόμενο, προκαλεί ραγδαίες βροχοπτώσεις και ανέμους με ένταση ακόμη και 12 μποφόρ, παραλύοντας όχι μόνο κάθε θαλάσσια συγκοινωνία αλλά προκαλώντας και σημαντικές καταστροφές σε υποδομές, δρόμους, σπίτια.

Ωστόσο, όπως έχει καταδειχτεί από έρευνες Ελλήνων επιστημόνων, αυτά τα φαινόμενα επισυμβαίνουν κυρίως σε παραθαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας και δεν είναι σπάνια. Τα τελευταία 50 χρόνια, περιπτώσεις έντονης και σφοδρής κακοκαιρίας που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα, αποδίδονται σε τροπικούς κυκλώνες, ο όγκος των οποίων μάλιστα στον ουρανό μπορεί να έχει διάμετρο ακόμη και 700 χιλιόμετρα. 

Περιπτώσεις στην Ελλάδα

Ένας τέτοιος κυκλώνας επισκέπτεται την χώρα ανά δύο ή τρία χρόνια. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις επίσκεψης τροπικού κυκλώνα στην Ελλάδα ήταν εκείνη της 18ης Μαρτίου 1981 όπου ένα μετεωρολογικό φαινόμενο με χαρακτηριστικά ανάλογα με τους κυκλώνες που σχηματίζονται στις τροπικές περιοχές του πλανήτη μας έπληξε την Αθήνα αλλά και τη Θεσσαλονίκη, δημιουργώντας ρεκόρ χαμηλής ατμοσφαιρικής πίεσης, προκαλώντας θυελλώδεις ανέμους και για πολλές ώρες ραγδαίες βροχοπτώσεις.

Στις 22 Ιανουαρίου 2004, ένα αντίστοιχο φαινόμενο από τη Δυτική Μεσόγειο, έπληξε μέσα σε λίγες ώρες το Κεντρικό Αιγαίο, σαρώνοντας την Ικαρία με ανέμους έντασης 12 μποφόρ αναγκάζοντας τα πλοία να δέσουν στα λιμάνια και να ματαιωθούν πολλά αεροπορικά δρομολόγια.

Πως δημιοργείται

Από τις μελέτες των ειδικών προκύπτει ότι χρειάζονται λίγες μόνο ώρες για να δημιουργηθούν αυτά τα φαινόμενα μέσα στην τροπόσφαιρα, δηλαδή σε ύψος μέχρι 10 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η θερμή θάλασσα συμβάλλει στην έντονη θέρμανση των στρωμάτων του αέρα με τα οποία είναι σε επαφή και στον εμπλουτισμό τους σε υδρατμούς, προκαλώντας έντονες ανοδικές κινήσεις. Η ανερχόμενη αέρια μάζα αποκτά περιστροφική κίνηση και παίρνει σχήμα κυλίνδρου. Ο θερμός υγρός αέρας ψύχεται και δημιουργεί συμπαγή νεφικό σχηματισμό, ενώ ο άνεμος κινείται αριστερόστροφα.
Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και χωρίς να είναι εύκολο να προβλεφθεί από τα μετεωρολογικά μοντέλα, ο κυκλώνας με τα τροπικά χαρακτηριστικά προσεγγίζει την Ελλάδα, κυρίως από τα βορειοδυτικά ή και από τα δυτικά. Και όταν φθάνει στη χώρα μας, επιφέρει δραματική αλλαγή στον καιρό.

Οι έλληνες επιστήμονες μελέτησαν διεξοδικά τα δεδομένα της ατμοσφαιρικής πίεσης της Μεσογείου για μια περίοδο δεκαετιών και διαπίστωσαν ότι τέτοια φαινόμενα εμφανίζονται με συχνότητα κατά μέσο όρο 5,5 περιπτώσεων τον χρόνο σε όλη τη Μεσόγειο.

Οι περιπτώσεις αυτές ευνοούνται από την κλειστή λεκάνη της Μεσογείου που λειτουργεί σαν θερμική δεξαμενή στη διάρκεια του χειμώνα, τους μεγάλους ορεινούς όγκους στη βόρεια ακτή της Μεσογείου, ενώ επηρεάζονται και από τη δυναμική των ανώτερων στρωμάτων. Ειδικότερα στην Ελλάδα, τροπικοί κυκλώνες  έχουν εμφανιστεί πάνω από 20 φορές τα τελευταία 50 χρόνια. Σε εννέα περιπτώσεις διαπιστώθηκε ότι δημιουργήθηκαν στο Κεντρικό Αιγαίο.

Τι είναι τα μποφόρ;

Η κλίμακα επινοήθηκε το 1806 από τον Ιρλανδό Ναύαρχο και υδρογράφο Φράνσις Μποφόρ (Francis Beaufort), προκειμένου να τυποποιηθεί η περιγραφή των καιρικών συνθηκών και να διευκολυνθεί η συνεννόηση των ναυτιλλομένων.

Ο Μποφόρ ήταν επικεφαλής της υδρογραφικής υπηρεσίας του αγγλικού ναυτικού και επινόησε μια απλή κλίμακα δεκατριών βαθμών (0-12) για την εμπειρική μέτρηση των ανέμων, βασισμένη αρχικά στα αποτελέσματα που είχε ο άνεμος στα πανιά ενός αγγλικού πολεμικού πλοίου: από τον άνεμο που μόλις αρκούσε για την ώθησή του, έως «αυτόν που κανένα πανί δεν μπορεί να αντέξει». Η χρήση της κλίμακας είχε καθιερωθεί στα ημερολόγια των πλοίων κατά το 1830, ενώ υιοθετήθηκε ως έγκυρη το 1835 από το πρώτο Διεθνές Μετεωρολογικό Συνέδριο των Βρυξελλών.

Το 1838 υιοθετήθηκε από το Βρετανικό Ναυαρχείο και το 1874 η Διεθνής Μετεωρολογική Επιτροπή αποφάσισε τη διεθνή χρήση της.

Το 1906, με την έλευση της ατμοκίνησης, τροποποιήθηκε έτσι ώστε να περιγράφει τα αποτελέσματα του ανέμου στην επιφάνεια της θάλασσας και όχι στα πανιά. Το 1923, ο Τζορτζ Σίμπσον, τότε διευθυντής της Βρετανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, πρόσθεσε στην κλίμακα την περιγραφή των αποτελεσμάτων του ανέμου στην ξηρά και συσχέτισε τους βαθμούς της κλίμακας με την ταχύτητα του ανέμου (δείτε παρακάτω).

Το 1946 η κλίμακα επεκτάθηκε έως τον 17-ο βαθμό, κυρίως για να συμπεριλάβει και ορισμένους τροπικούς τυφώνες, πλην όμως το 1970 επανήλθε στο μέγιστο όριο των 12 Μποφόρ. Η δεκαεπταβάθμια κλίμακα σήμερα χρησιμοποιείται μόνο στην Κίνα και την Ταϊβάν για να περιγράφει τέτοιου είδους φαινόμενα. Στις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου συνήθως προτιμάται η Κλίμακα Σαφίρ-Σίμπσον, της οποίας το 1 αντιστοιχεί στο 12 της κλίμακας Μποφόρ, χωρίς να υπάρχει άλλη αναλογία στα μεγαλύτερα μεγέθη.

Επίσης, το ανώτερο όριο του επιπέδου των 12 Μποφόρ (η αρχή της ταχύτητας του τυφώνα) ισούται ακριβώς με το κατώτερο όριο του επιπέδου F1 στην Κλίμακα Φουτζίτα και το κατώτερο όριο του επιπέδου Τ2 στην Κλίμακα TORRO. Οι δύο αυτές κλίμακες, ωστόσο, είναι ανεξάρτητες και χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της έντασης ανέμου και την ταξινόμηση των καταστροφών που προκαλούν οι σίφωνες.

Η κλίμακα Μποφόρ χρησιμοποιείται εκτεταμένα στα δελτία καιρού και στις μετεωρολογικές προγνώσεις.

Τι σημαίνει 12 μποφόρ;

Σύμφωνα με όσα αναφέρει το wikipedia, τα 12 μποφόρ χαρακτηρίζονται ως τυφώνας, ενώ η θάλασσα είναι μαινόμενη, ή πολύ άγρια.

Όσον αφορά τα φαινόμενα, σοβαρές καταστροφές σε μεγάλη έκταση. Μερικά παράθυρα μπορεί να σπάσουν. Κινητά σπίτια, κακής κατασκευής υπόστεγα και αχυρώνες υφίστανται μεγάλες ζημιές ή καταστρέφονται. Συντρίμμια εκσφενδονίζονται και παρασύρονται. Πολύ εκτεταμένες ζημιές στη βλάστηση. Ωστόσο αναφέρεται ότι είναι εξαιρετικά σπάνιο συμβάν στο εσωτερικό της ξηράς.
Για τη θάλασσα, τεράστια κύματα (14 μ. και άνω). Ο αέρας γεμίζει με αφρό και πίτυλο, η θάλασσα ασπρίζει εντελώς. 

Ελάχιστη έως μηδενική ορατότητα.