Ένα πρωτοφανές φαινόμενο έλαβε χώρα πρόσφατα στην ελληνική αγορά ενέργειας: για πρώτη φορά, η χονδρική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος όχι απλώς μηδενίστηκε, αλλά έγινε και αρνητική...
της Σοφία Παπανδρέου
Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγοί ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ) αναγκάστηκαν να πληρώσουν για να διοχετεύσουν το ρεύμα τους στο σύστημα. Κι όμως, την ίδια στιγμή, οι λογαριασμοί ρεύματος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων αρνούνται πεισματικά να ακολουθήσουν την ίδια πορεία. Πώς γίνεται οι παραγωγοί να πληρώνουν για να πουλήσουν, αλλά οι καταναλωτές να εξακολουθούν να πληρώνουν ακριβά για να αγοράσουν;
Η απάντηση δεν είναι απλή και σίγουρα δεν κρύβεται σε έναν μόνο παράγοντα. Η τελική τιμή που πληρώνουμε για κάθε κιλοβατώρα είναι η κορυφή ενός παγόβουνου. Κάτω από την επιφάνεια κρύβεται ένα πολύπλοκο μείγμα από χρεώσεις δικτύων, φόρους, τέλη υπέρ τρίτων και τις ιδιαιτερότητες μιας αγοράς που, παρά τις ευρωπαϊκές εναρμονίσεις, διατηρεί τα δικά της “εθνικά χαρακτηριστικά”.
Για να κατανοήσουμε το φαινόμενο, πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε το ταξίδι μιας κιλοβατώρας από την παραγωγή της μέχρι τον μετρητή μας. Ο λογαριασμός που λαμβάνουμε χωρίζεται σε τρία βασικά μέρη, αλλά μόνο το πρώτο αφορά την καθαρή αξία του ρεύματος που καταναλώνουμε.
Το ανταγωνιστικό σκέλος είναι το πεδίο όπου υποτίθεται ότι λειτουργεί ο ανταγωνισμός μεταξύ των παρόχων. Η τιμή που προσφέρουν βασίζεται στην τιμή που αγοράζουν οι ίδιοι την ενέργεια από το Χρηματιστήριο Ενέργειας. Ωστόσο, εδώ αρχίζουν τα παράδοξα. Ένας πάροχος δεν μπορεί να βασίζεται στην ασταθή τιμή της κάθε ημέρας.
Για να προσφέρει μια σταθερή τιμή στον πελάτη του για έναν μήνα, “κλειδώνει” τιμές ενέργειας για το μέλλον. Αυτή η ασφάλιση έχει κόστος, το οποίο μετακυλίεται στον καταναλωτή. Όσο πιο ασταθής και ρηχή είναι μια αγορά, τόσο ακριβότερη είναι αυτή η ασφάλιση. Επιπλέον, κάθε εταιρεία προσθέτει το δικό της περιθώριο κέρδους. Σε μια αγορά με περιορισμένο ανταγωνισμό και παρόμοιες στρατηγικές τιμολόγησης, αυτά τα περιθώρια δεν πιέζονται ουσιαστικά προς τα κάτω. Το αποτέλεσμα είναι ότι ακόμα και όταν η χονδρική τιμή μηδενίζει για κάποιες ώρες, το κόστος που έχει ήδη προϋπολογίσει ο πάροχος και το κέρδος του παραμένουν, δημιουργώντας το πρώτο μεγάλο “καπέλο” στην τιμή.
Το δεύτερο μέρος του λογαριασμού αφορά τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, το “αναπόφευκτο” κόστος. Είναι κοινό για όλους τους καταναλωτές, ανεξαρτήτως παρόχου, και περιλαμβάνει τις χρεώσεις για τη λειτουργία και συντήρηση του συστήματος.
Πληρώνουμε για τη μεταφορά του ρεύματος από τα εργοστάσια παραγωγής στους υποσταθμούς και από εκεί στα σπίτια και τις επιχειρήσεις μας. Είναι το κόστος συντήρησης για τα καλώδια, τους πυλώνες και τους μετασχηματιστές. Επιπλέον, μέσω των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας, επιδοτείται το αυξημένο κόστος παραγωγής ρεύματος στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και ενισχύεται το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο για τις ευάλωτες ομάδες. Το ΕΤΜΕΑΡ είναι το “πράσινο” τέλος, με το οποίο πληρώνονται εγγυημένες, υψηλότερες τιμές στους παραγωγούς ενέργειας από ΑΠΕ, ως κίνητρο για την πράσινη μετάβαση.
Το τρίτο μέρος του λογαριασμού είναι οι φόροι και τα τέλη. Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης είναι ένας σταθερός φόρος που επιβάλλεται στην κατανάλωση ενέργειας. Ο ΦΠΑ υπολογίζεται πάνω στο άθροισμα όλων των παραπάνω χρεώσεων, δηλαδή πληρώνουμε φόρο πάνω στον φόρο, εκτοξεύοντας το τελικό ποσό.
Αν συγκρίνουμε την ελληνική αγορά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι διαφορές είναι εντυπωσιακές. Οι σκανδιναβικές χώρες διαθέτουν τεράστια αποθέματα υδροηλεκτρικής ενέργειας, που παρέχει μια φθηνή και σταθερή βάση παραγωγής. Οι αγορές τους είναι πιο ώριμες, επιτρέποντας στους καταναλωτές να επιλέξουν δυναμικά τιμολόγια που συνδέονται απευθείας με τη χονδρική τιμή. Στη Γερμανία, η τεράστια διείσδυση ΑΠΕ οδηγεί συχνά σε μηδενικές και αρνητικές τιμές, αλλά οι καταναλωτές πληρώνουν υψηλά τέλη δικτύου και “πράσινους” φόρους για να χρηματοδοτήσουν τη μετάβαση. Η Γαλλία βασίζεται στη φθηνή πυρηνική ενέργεια, με το κράτος να παρεμβαίνει ρυθμιστικά για να διατηρεί τις τιμές σε ελεγχόμενα επίπεδα.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά μειονεκτική θέση. Δεν έχει την υδροηλεκτρική παραγωγή της Σκανδιναβίας, ούτε την πυρηνική της Γαλλίας. Έχει όμως τις ΑΠΕ, και για το 2024 η “καθαρή” ενέργεια από ΑΠΕ και μεγάλα υδροηλεκτρικά κάλυψε λίγο παραπάνω από το 50% της συνολικής ζήτησης ηλεκτρισμού. Το υπόλοιπο εξαρτάται σημαντικά από το φυσικό αέριο, το οποίο είναι ακριβό και συχνά καθορίζει την τιμή για όλες τις υπόλοιπες πηγές. Παράλληλα, τα τέλη για τα δίκτυα και τις ΥΚΩ παραμένουν υψηλά, κυρίως λόγω του κόστους των νησιών.
Η πτώση της χονδρικής τιμής είναι ένα θετικό, αλλά όχι αρκετό βήμα. Για να δει ο Έλληνας καταναλωτής πραγματική μείωση στον λογαριασμό του, απαιτούνται δομικές αλλαγές που ξεπερνούν την απλή παραγωγή ενέργειας. Χρειάζεται ενίσχυση του ανταγωνισμού μεταξύ των παρόχων, εκσυγχρονισμός των δικτύων και επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας, εξορθολογισμός των χρεώσεων και επανεξέταση της φορολογικής πολιτικής.
Μέχρι τότε, οι Έλληνες καταναλωτές θα συνεχίσουν να παρακολουθούν το παράδοξο φαινόμενο: το ρεύμα να παράγεται φθηνά, αλλά να φτάνει στον προορισμό του ακριβό, κουβαλώντας στην “πλάτη” του όλα τα κόστη, τις στρεβλώσεις και τις πολιτικές δεκαετιών.
Μείνετε μπροστά στις εξελίξεις — κάντε Like στο Facebook
Από το newsroom
της Σοφία Παπανδρέου
-Posted by Anexartitos.Ta.Neα
Αν θέλετε να μαθαίνετε παράλληλα όσα σημαντικά διαδραματίζονται στα ελληνικά και ξένα media κάντε like στην σελίδα στο Facebook πατώντας εδώ.click here
Δημοσίευση σχολίου
.Τα σχόλια υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο.
. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του.
. Αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές.
. Συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια και greeklish αφαιρούνται όπου εντοπίζονται.
. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές και μόνον αυτούς.
. Η ταυτότητα των σχολιαστών είναι γνωστή μόνο στην Google.
. Όποιος θίγεται μπορεί να επικοινωνεί στο email μας.
. Περισσότερα στους όρους χρήσης.. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου